Barok Bahçe Sanatı ve Barok Bahçelerinin Önemli Örnekleri

Barok sanatı, 16-18 yüzyılları arasında Rönesans dönemi klasisizmine karşıt nitelikler barındıran bir sanat üslubudur. Katolik ülkelerde, mimarlık, heykelcilik, resim ve süsleme sanatları alanlarında büyük etkileri olan bu sanat üslubunun doğuşunda İtalyan kilisesinin reformları ve otuz yıl savaşlarının rolü büyük olmuştur. Büyük baskılarla geçirilen bir dönemden sonra bu dönemin sanat ve bilim adamları üzerinde bıraktığı etkiler kaçınılmaz olarak eserlerine yansımıştır.

• 

Barok Sanatı Nedir?

Kelimenin kökü olan “barrueco” İspanyolcada “işlenmemiş iri inci” anlamına gelir. Düzenin ve sadeliğin ön planda olduğu Barok sanatı yerini daha kaba, doğaya müdahale yapılmaksızın kendi formunda bırakıldığı, sadelikten ve düzenden uzak 18. yüzyılda aldığı daha kaba ve sert tarza “rokoko” denmektedir.

• 

Barok Bahçeleri ve Peyzaj Mimarisi

16. yüzyılda sömürge hareketlerinin gelişmesi sonucunda devletler, devletlerin beraberinde sanatında gelişimini beraberinde getirmiştir. Geride bırakılan kilise dayatmaları, uzun yıllar süren savaşların yarattığı buhranlı zamanlardan sonra sanat ve bilim adamları doğaya, insana, insan haklarına daha çok ilgi duymaya başlamışlardır. Bunun sonucunda sanatçılar eserlerinde duygularını ifade ederken daha abartılı, duygu ve düşüncelerini daha ihtişamlı ve şaşalı eserlerle ortaya koymaya başlamışlardır. Ayrıca peyzaj mimarisinin geliştiği bu dönemde barok sanatı peyzaj mimarisinde, materyal kullanımları, form kaygıları ve doğanın kullanılarak farklı materyaller elde edilmesi yeni bir sanat üslubu olarak kendini gösterecektir.

• 

Fransız Barok Bahçe Sanatı

Yüz Yıl Savaşlarının ardından Fransa sanat alanında da rahatlamıştır. Fransız hükümdarı VIII. Charles İtalya gezisi sırasında İtalya’da gördüğü Rönesans hareketleri ve İtalyan bahçelerinin etkisinde kalarak Fransa’ya dönmüştür. Charles İtalya’da gördüğü ve etkisinde kaldığı bahçe sanatını kendi ülkesinde de uygulamak istemiştir. Ancak bu fikri kendisinden sonra gelen XII. Louis hayata geçirecek ve peyzaj mimarlarını Fransa’ya çağırarak ülkede yeni bahçe düzenlemelerine başlanacaktır.

• 

Fransa’ya gelen peyzaj mimarları bu düzenlemelerin ilk etabı olarak bahçelerin bütünlüğü ve birliğini sağlamayı hedeflemişlerdir. Bunun için öncelikle Orta Çağ’dan kalma şato ve saray bahçelerini yeniden düzenleme çalışmalarına başlamışlardır. Çeşmelerin şelalelerle bütünleştirilmesi, merdivenlerin rampalara döndürülmesi, mistik heykellerin bahçeleri süslemeye başlamasıyla birlikte bu köklü değişiklikler Barok Bahçe Sanatını, Rönesans bahçelerinin daha hareketli, dinamik ve ihtişamlı şekli olarak Fransa’da ortaya çıkarmıştır. Bunların yanında karmaşık labirentler, yapay ağaç kullanımları, bitki ve çimlerin budanarak şekil verilmesi, oluşturulan bahçelerde uçsuz bucaksız seyir alanlarının yaratılması, boylu ve kendi formunu koruyan ağaçların yerine daha küçük boylu ve belirli bir düzen içinde dikilen ağaç kullanımlarıyla klasik bahçe anlayışı geride bırakmışlardır.

• 

Peyzaj mimarı Andre Le Norte’nin tasarımı olan Versailles Bahçeleri olarak bilinen, Barok sanatının en görkemli eserlerinden olan Versay Bahçeleri tasarlanırken, Versay sanatına ait olması ve görkemli olması ifade edilmiştir. Bunun sonucu olarak Barok Sanatı ilk etapta saray ve köşk bahçelerine münhasır daha yüksek mevki ve makamlarda görülmeye başlanmıştır. Prensler, saraylarında ve saray bahçelerinde bu düzenlemeyi güç ve ihtişamın göstergesi olarak görmeye başlamışlardır. Sanayi devrimine kadar halk barok bahçe sanatını sadece köşklerde ve saraylarda gözlemleye biliyorken sanayi devriminden sonra barok bahçe sanatı parklar başta olmak üze halkın ulaşabileceği kademelere inmeye başlamıştır.

• 

Barok bahçeleri ve tasarım anlayışı incelendiği zaman sanatçıların bu alanlarda sonsuzluk hissi yaratırken, uçsuz bucaksız bir doğa manzarası hedeflediklerini görüyoruz. Barok bahçelerinde yaratılmak istenen bu izlenim için çok fazla çeşitlilik elde edilmiş ancak bu çeşitlilik sağlanırken olabildiğince sade olmasının ve göz yorulmasından ustaca kaçınıldığı dikkati çekmektedir. Çimlerin ve bitkilerin budanarak forma sokulmasıyla ana öğeler oluşturulurken, çeşitli figürler elde edilmiştir.

Barok bahçelerinde kalabalık ve yoğunluk hissi görülmemektedir. Elde edilen bu formlar keskin bir tasarım aksı üzerine yerleştirilerek düzen ve sadelik unsurları tasarımla bütünleştirilmiştir. Boylu ağaç kullanımlarından kaçınılarak manzaranın görünüşünü engellenmemiş ve aynı zamanda gözü yoracak sadelikten uzak detaylara yer verilmemiştir. Barok bahçelerinde kullanılan ağaçlar genelde küçük boylu, budanarak belirli formlara sokulmuş, kendi içlerinde belirli bir düzende kullanımları dikkat çekmektedir. Barok bahçe sanatı, sağlanmak istenen doğayla uçsuz bucaksız manzara deneyimini doğayı taklit etmekten ziyade doğayı işlemiş yeni formlar elde ederek vermiştir.

Barok Bahçeleri Önemli Örnekleri

• 

• 

• 

• 

• 

• 

•