Hızlı Git
Dilimizde “Yerleştirme Sanatı” olarak kullandığımız enstalasyon sanatı, sanatçıların kısa süreli ya da kalıcı olarak ürettikleri ve genellikle mekâna özgü olarak tasarladıkları çalışmaları tanımlamak için kullanılmaktadır. Sanat eserlerini oluştururken kullanılan ses, doku, renk gibi özellikler sayesinde üç boyutlu ürünlerin ortaya çıkmasını sağlayan yerleştirme sanatı sadece mimari veya estetik olarak değil sosyal, duygusal veya çevresel sorunları paylaşmak amacıyla da hayata getirilebilir. Enstalasyon çalışması ile ortaya konulan mesajın, sanat eserinin formundan ya da görünüşünden daha önemli olması hem sanat eserinin uygulandığı mekân ile kurduğu ilişkiyi kuvvetlendirir hem de ziyaretçiler ile duygusal bir bağ kurmasını kolaylaştırır.
Mimarlık, mühendislik, bilim, psikoloji gibi alanlarla etkileşim halinde olan peyzaj mimarlığı mesleğinin aynı zamanda sanattan da yoğun bir şekilde beslendiği rahatlıkla söyleyebiliriz. Daha önce hazırladığımız dünyanın farklı yerlerindeki peyzaj tasarım örnekleri ile ilgili yazılarda da sıkça gördüğümüz gibi peyzaj mimarları, tıpkı mimarlar gibi, mekânın geçmişi ve mevcut potansiyellerine referans vererek başarılı tasarımlar elde etmektedir. Peyzaj mimarlarının ana malzemelerinden olan bitkiler ise sanat eserlerine kattıkları değerler ile bugünkü yazımıza ilham kaynağı olmuştur. Dünyanın farklı yerlerine uygulanmış ve bitkiler ile hayat bulmuş, farklı konsept ve söylemleri olan enstalasyon örneklerini sizler için inceledik.
Bitkilerle Oluşturulmuş Enstalasyon Örnekleri
1- Urban Bloom
Çin’in Şanghay şehrinde yer alan Urban Bloom, 2018 yılında uygulanmış ve şehre gölge sağlayan ağaçları ve yaprakları temsil edecek şekilde yerleştirilen balon benzeri modüller ile ahşap paletlerden oluşmaktadır. Modüllerin içlerinde farklı türlerde bitkiler yer almaktadır. 330 m2’lik bir alan kaplayan tasarım, eskiden otopark olan alanın hem doğal unsurlar ile hem de geri dönüştürülmüş malzemeler ile ideal bir kent bahçesine dönüşmesine katkı sağlamıştır. Sürdürülebilir Kentler fikrine destek olmayı hedefleyen tasarım, aynı zamanda insanlara buluşma, birlikte vakit geçirme gibi sosyal olanaklar da tanımaktadır.
2- Outside-in
Tasarımcılarının “görsel bir paradoks” olarak tanımladığı beyaz renkte minimal bir kutuyu andıran bu çalışma Fransa’da yer almaktadır. Çevremizi algılarken duyularımız, özellikle görme duyumuz, tarafından sınırlandırıldığımızı ve asıl olanı göremeyip kendi gerçeğimizi yorumladığımızı düşünen tasarım ekibi, ziyaretçileri şaşırtmanın ve belki de algılarını sorgulamanın sade bir yolunu bulmuştur.
Ziyaretçilerin, kırmızı kum yüzeyde ilerlerken karşılarına çıkan bu beyaz kutunun içerisinde olanlar hakkında zihinlerinde oluşan tahmine karşın, kutu üzerindeki deliklerden içeri baktıklarında gerçeği görmeleri sağlanır. İnce bir malzemeden oluşan bu kutunun içteki dört yüzüne yerleştirilen çift taraflı aynalar ile ziyaretçiye sınırsız bir mekâna bakıyormuş hissi verilir. Böylece, içeride bulunan bu orman deliklerden bakan insanlar tarafından kesintiye uğratılmamış olur. Sonsuz bir ormanı gözlemleyen kişinin algısı mekân içerisinde sıkışıp kalırken, gözlemlediği alanın kendi sınırlarından daha büyük olduğu (ya da öyle göründüğü) bir paradoks ile yüzleşir.
3- Lady Day Garden
Fransız Bahçe Festivali için Strootman Landschapsarchitecten adlı peyzaj mimarlığı ofisi tarafından 2010 yılında tasarlanan Lady Day Garden, beden ve ruh temalı festivalde efsanevi caz şarkıcısı Billie Holiday (Lady Day) onuruna hazırlanmıştır. Beyaz-pembe renk gelincikler arasında terk edilmiş bir piyano ve mikrofondan oluşan enstalasyon ile şarkıcının duygusal hayatı yansıtılmak istenmiştir. Pembe gelinciklere ek olarak bahçede yer alan Myosotis, Malva, Cosmos, Echinacea, Anemone, Argemone ve Lavatera türleri ile bahçenin yıl boyunca rengarenk ve canlı kalması sağlanır.
4- Digital Vegetables
Bir diğer yerleştirme sanatı örneği olarak ışık ve sesin etkileşiminden oluşan ve bitki öğesi ile desteklenen Digital Vegetables çalışması verilebilir. Tasarım, seradaki bitkileri temsil edecek şekilde her bir bitkiye karmaşık sesler atanarak oluşturulmuştur. Ziyaretçiler, bitkilere dokundukları zaman tasarımı aktif hale getirecekler ve bir çeşit ışık ve ses uyumu ortaya çıkacaktır. Örnek olarak bir domatese dokunduklarında ortaya çıkan keman sesi ya da havuca dokunduklarında oluşacak trompet sesi gibi zengin müzikal içeriğe sahip olması ve bunu ışık ile yansıtması sayesinde ortaya dijital ve interaktif bir sanat eseri çıkmaktadır.
Digital Vegetables ile ilgili hazırlanan videoyu aşağıdan izleyebilirsiniz.
5- Moss Your City
Bir çeşit çiy kokusunun yayıldığı ve yosunlarla kaplı yapılardan oluşan bu enstalasyon, Norveçli mimarlık ofisi PUSHAK tarafından Londra Mimarlık Festivali için hazırlanmıştır. Süngerimsi bir malzemeden oluşan kemerli yapıların bitki kümeleri ile kaplanmasından oluşur. Enstalasyon çalışmasının ardında yatan mesaj “modern mimari ile Norveç peyzajı arasında bir bağlantı kurmak ancak bunu yaparken Londra’nın koşullarına ayak uydurabilmek” olarak belirtilmiştir. Daha az su ve bakıma ihtiyaç duyan yosunlardan mimari çalışmalarda faydalanarak belki de yeni bir tasarım tarzı oluşturmayı düşünen mimarlar, fikirlerini bu enstalasyon çalışmasında dayanıklı, sık dokulu, çok yönlü ve bol bulunan yosun malzemesi ile göstermişlerdir. Ayrıca, isteyen ziyaretçilere kendi yosun duvarlarını yapma imkânı da sunulmaktadır. Siz de gerekli malzemeleri ve tarifini görmek isterseniz, lütfen tıklayın.
6- Sky Farm
Çin’de yer alan bir diğer yerleştirme sanatı örneği ise 2018 yılında uygulanan Sky Farm’dır. Çin’in tarihinde önemli bir yer edinen geleneksel tarım fikrinden esinlenilmiştir. VRAP adlı mimarlık ofisi, agri-tektonik olarak adlandırdıkları tarımda kullanılan kırsal inşaat işleri ve bileşenlerini uygulamak için bir takım küçük ölçekli projelere başlamıştır. Verimli kamusal alanlara sahip olmayan küçük bir köyde uygulanan bu mikro proje, hem insanların toplandığı bir kamusal alan oluşturmuş hem de yiyecek üretimini teşvik etmeyi hedeflemiştir. Düşük bir maliyet ile oluşturulan tasarımda sulama ihtiyacını karşılamak için yağmur suyu toplanmaktadır.
Foto 2: Lei Yang
7- Vietnam Pavilion
İtalya’da gerçekleştirilen Milan Expo 2015 için hazırlanmış olan Vietnam Pavilyonu, tasarımcılarının cevabını aradıkları en önemli sorun olarak modern insanın kendisini teknolojiye kaptırması, doğa ile iletişimini azaltması ve doğanın gücünün farkına varmaması olarak yorumlanabilir. “Gezegeni Beslemek, Yaşam İçin Enerji” mottosu ile hareket eden tasarımcılar, Vietnam Pavilyonu ile insanların sadece karınlarını doyuracakları bir yapı değil, aynı zamanda zihinlerini ve ruhlarını da doyuracakları bir tasarım yaratmışlardır. Şehrin içerisine geri getirdikleri ağaçlar ile hem doğanın önemini vurgulamışlar hem de doğa ve kent arasında ilişki kurmuşlardır. Düşük bütçesi sebebiyle gönüllülük esaslı üretim sağlanan Vietnam Pavilyonu’nu oluşturmak için Vietnam kültürünü güçlü bir şekilde yansıtacak doğal bir malzeme olan bambu ağacı kullanılmıştır.
8- Urban Jungle Vertical Park
Estonya’nın Tallinn şehrindeki bir alışveriş merkezi içerisine dikey bir şekilde uygulanan enstalasyonda, 700 m2’lik alan içerisinde ve 30 mt yükseklik boyunca ortak bir kimlik oluşturmak ve ziyaretçilerin vakit geçirmeleri için sade ama dikkat çekici bir mekân yaratmak hedeflenmiştir. Geometrik modüllerin birleşiminden oluşan tasarım organik bir düzende dikey olarak büyümektedir ve bunu gerçekleştirirken bitkiler ile insanların toplanacakları ve vakit geçirecekleri mekanlar oluşturmuştur. Gerektiği zaman yeniden düzenlenebilecek şekilde çelik malzemeden üretilmiş elemanlar tırmanıcı bitkilerin de yükselmesine olanak sağlayacağı ve böylece tasarımın zaman içerisinde doğanın dengesine kavuşacağı düşünülmüştür.
9- Geomerce
Milano’daki Fuorisalone’de gerçekleştirilen enstalasyon çalışmasında tasarımcılar Gionata Gatto ve Giovanni Innella’nın vurgulamak istediği bitkiler sayesinde kirlenmiş toprağı temizleme fikri olarak karşımıza çıkmaktadır. Yapılan çeşitli araştırmalar ile elde edilen bazı bitki türlerinin bakır, kadmiyum, çinko veya nikel gibi toprakta fazla miktarda bulunan çeşitli ağır metallerin uzaklaştırılmasında büyük ölçüde etkili olduğu bilgisi, bu enstalasyon ve araştırmalara bir kaynak olmuştur. Ekonomik olarak zorlayıcı bir işlem olan kirletilmiş endüstri alanlarının ağır metallerden temizlenmesi işleminde bitkilerin fizyolojik özelliklerinden faydalanma düşüncesi ile sadece bitkilerle toprağı nasıl temizleyebileceğimizi değil, aynı zamanda tarımsal uygulama için ekonomik bir gelişim olarak da düşünebiliriz.
10- Green Varnish
Bir peyzaj mimarlığı ofisi tarafından 2015 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde hayata geçirilen Green Varnish adlı enstalasyon, Saint Louis’deki Modern Sanat Müzesi’nde bulunmaktadır. Yapının avlusunda yaklaşık 200 m2’lik bir alanda yer alan Green Varnish, binlerce bitkiden oluşan yeşil bir örtü havası yaratmakta ve bulunduğu avluyu yaşam dolu bir mekâna dönüştürmektedir. Bu enstalasyon ile sanatçılar, toplumun rahatsız edici olan olayları ve bilgileri nasıl görmezden gelme ve onları saklama eğilimi olduğunu anlatmak istemişler. Bir başka deyişle, yaşam tarzımızın doğayı nasıl yok ettiği ve bu gerçeğe karşı nasıl ilgisiz davrandığımız yansıtılmıştır diyebiliriz.
Green Varnish çalışması ile ilgili videoyu aşağıdan izleyebilirsiniz.
Kaynaklar:
- TheArtStory.org.2017. “Installation Art Movement Overview and Analysis”. https://www.theartstory.org/movement/installation-art/. (Erişim Tarihi: 17.08.2020)
- ArchDaily.2018. “Urban Bloom / AIM Architecture + URBAN MATTERS”. https://www.archdaily.com/891819/urban-bloom-aim-architecture-plus-urban-matters. (Erişim Tarihi: 17.08.2020)
- ArchDaily.2013. “Outside-In / Meir Lobaton Corona + Ulli Heckmann + Julia Pankofer”. https://www.archdaily.com/373422/outside-in-meir-lobaton-corona-ulli-heckmann. (Erişim Tarihi: 17.08.2020)
- Landezine.2010. “Lady Day Garden”. http://landezine.com/index.php/2010/12/un-hommage-lady-day-by-strootman-landscape-architects/. (Erişim Tarihi: 17.08.2020)
- TrendHunter.2017. “Digital Vegetables’ Created a Symphony of Light and Sound”. https://www.trendhunter.com/trends/digital-vegetables. (Erişim Tarihi: 17.08.2020)
- DomusWeb.2010. “Moss Your City”. https://www.domusweb.it/en/architecture/2010/06/24/moss-your-city.html. (Erişim Tarihi: 17.08.2020)
- ArchDaily.2018. “Sky Farm / VRAP”. https://www.archdaily.com/893174/sky-farm-vrap. (Erişim Tarihi: 17.08.2020)
- ArchDaily.2015. “Vietnam Pavilion – Milan Expo 2015 / VTN Architects”. https://www.archdaily.com/630961/vietnam-pavilion-milan-expo-2015-vo-trong-nghia-architects. (Erişim Tarihi: 17.08.2020)
- ArchDaily.2019. “Urban Jungle Vertical Park / PART Architecture”. https://www.archdaily.com/921150/urban-jungle-vertical-park-part-architecture. (Erişim Tarihi: 17.08.2020)
- DomusWeb.2015. “Geomerce”. https://www.domusweb.it/en/news/2015/05/22/gionata_gatto_and_giovanni_inella_geomerce.html. (Erişim Tarihi: 17.08.2020)
- ArchDaily.2015. “Green Varnish / Nomad Studio”. https://www.archdaily.com/774340/green-varnish-nomad-studio. (Erişim Tarihi: 17.08.2020)
