İnsanoğlu yaşamı kolaylaştırmak için tarih boyunca teknolojik gelişmelerden yararlanmıştır. Bunlardan biri de elbetteki plastiklerdir. Ancak plastik kullanımı zamanla o kadar yaygın hale gelmiştir ki günümüzde çok ciddi çevre sorunlarına neden olmaktadır.
Deniz Kirliliği Sorunu
Doğaya bırakılan plastik bir poşetin çözünmesi 20 yıl sürüyor. Plastik şişelerinse 450 yıl. Misina 600 yıl, çocuk bezi 450 yıl, lastik ayakkabı tabanı 50-80 yıl, naylon kumaş 30-40 yıl çözünmeden denizde kalabiliyor.
Dünya deniz ve okyanuslarının yüzeylerinde ve deniz tabanlarında biriken plastik atıkların %90’ı nehirler tarafından taşınmaktadır. Nehirlerin denizlere ulaşmakta oldukları son noktalar plastik atıkları tutmak ve uzaklaştırmak için en uygun yerlerdir. Bu sorunu çözmek için dünya genelinde çeşitli uygulamalar vardır.
Plastik Atık Tutucu uygulamalarından başarılı bir tanesi de ODTÜ Öğretim Görevlilerinden Dr. Nedim Kemer (Peyzaj Mimarı) tarafından gerçekleştirilmiş. Şimdi bu projeyi inceleyelim.
Temiz Nehir Temiz Deniz Projesi
Temiz Nehir Temiz Deniz Projesi Clean River Clean Ocean (CRCO), sanatsal ve teknik olarak ele aldığı iki boyutlu yaklaşımı ile bu soruna yönelik farklı bir duruş sergiler. Antalya, Kemer’de şehrin içinden geçen Karabucak Deresinin Akdeniz’le buluştuğu merkezi yerde pilot olarak uygulanan bu proje ilk olarak, özellikle dere yatağının kuru olduğu aylarda çevre peyzajına sağladığı görsel katkı ile bir arazi sanatı enstalasyonudur. İkinci olarak da hassas tasarım formu ve teknik detay özellikleri ile akarsuyun taşıdığı atıkları filtreleyerek atık tutma aracı olarak çalışır.
Plastik Atık Tutucu Projesi sonucu ortaya çıkan eser, asimetrik olarak ve şaşırtılarak karşılıklı konuşlandırılan birbirinin kopyası iki yapıdan oluşur. Bu yapıların ön cepheleri için geliştirilen benzersiz yüzey doku tasarımının birden fazla işlevi vardır. Piramit formlu yüzey dokusu boşluk ve çıkıntılardan oluşur. Piramit yükseltiler sel suyunu yırtıp parçalayarak yapı üzerindeki darbe etkisini azaltır, suyun akışını yavaşlatarak taşıma kapasitesini düşürür. Yüzey dokusu filtreleme alanını genişlettiği gibi yüzeylerin direncini de güçlendirir.
Piramitlerin tepe noktaları piramit merkezlerinden suyun karşılandığı yöne doğru yaklaştırılarak karşılama yüzey açıları dikleştirilmiş, böylece suyu yırtma etkisi artırılmıştır. Piramit aralarında akışın yavaşlaması ile atıklar piramit aralarındaki boşluklarda toplanır dolayısıyla tıkanma gecikir.
Plastik Atık Tutucu Projesinde aynı zamanda su yükseldikçe artacak basınca karşın, göreceli olarak yükseltilen sanat yapısı ile beraber piramit tepe noktaları da yukarıya kaydırılarak dirence ihtiyaç olunan noktalar güçlendirilmiştir. Ön ve arka yüzeylerin süzgeç açıklıkları, yapıların içlerinde atık birikmesine engel olacak şekilde boyutlandırılmıştır.
Plastik Atık Tutucu Projesinde iki sanat yapısı arasında genel bakım ve temizlik için bir geçiş açıklığı bırakılmıştır. Bu geçiş yaban hayat için bir ekolojik koridor görevi üstlendiği gibi uygulamanın potansiyel olarak bir taşkına neden olmasını da önler. Eser, paslanıp eskidiğinde alacağı eşsiz rengi, çevre için zararsız olması nedeniyle korten çelikten üretilmiştir.
Kemer Belediyesi ve yerel bir geri dönüşüm şirketi iş birliği halinde eseri temizleyip atıkları bertaraf etmektedir. Temiz Nehir Temiz Deniz Projesi Coca-Cola Vakfı, Doğa Koruma Merkezi ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) destekleri ile Antalya, Kemer’de, Karabucak Deresi pilot sahasında, Ocak 2021’de gerçekleştirilmiştir.
Şimdi de projenin hikayesini izleyelim:
Tasarım ‘TR 2020/16321 numaralı Faydalı Model’ başvurusu ile korunmaktadır.
Not: Kemer şehri ve tasarımcı Dr. Nedim Kemer arasındaki isim benzerliği sadece tesadüftür.
Proje müellifi Nedim Kemer ile iletişim kurmak için:
- [email protected]
- 0 505 805 9034
