Hızlı Git
Neden ahşap ?
Öncelikle neden ahşap diye sormalıyız kendimize; “ahşabın hem ekolojik hem de sürdürülebilir bir doğal kaynak olması; bakımı ve tamiri kolay, estetik, dayanıklı, kullanım açısından geniş bir yelpazeye sahip olması nedeni ile gerek ev içi ve dışında sıklıkla tercih edilmektedir. Aynı zamanda hafif ve dayanıklı yapısının yanı sıra, yüksek ısı yalıtımı sağlaması ve depremlerde ideal bir konstrüksiyon malzemesi olması” bu tercihi yapmamız için yeterli olmaktadır. Ancak gerekli bakım ve koşullar sağlanmadığı taktirde her malzemede olduğu gibi ahşapta da bozulmalar meydana gelmektedir. Bu yüzden ahşap malzemelerin korunması gerekmektedir. Peki
Ahşap Neden Korunmalıdır?
Doğal bir malzeme olan ahşap uzun yıllar dayanması ve devamlılığının sağlanması için korunmaya ihtiyaç duymaktadır. Özellikle hava koşulları ile direk temas da bulunan malzemeler ise daha fazla deformasyona uğramaktadır. Nem ve biyolojik zararlılar, rüzgar ve olumsuz hava koşulları ,güneş ışığına maruz kalması ahşabın yıpranmasını hızlandıran etmenlerin başından gelmektedir. Bu nedenle kullanım alanına bağlı olarak doğru ahşap ve zararlılara karşı doğru koruma yöntemleri uygulanmalıdır.
Ahşap Düşmanları Nelerdir?
Doğal bir yapı olması nedeni ile ahşap da bozulmalar 3 farklı başlık altında farklı etmenlere bağlı olarak gözlemlenmektedir. Bunlar ”Biyolojik” olarak canlılar tarafından oluşan zararlar; “Fiziksel” olarak doğrudan ahşap malzeme üzerinde meydana gelen çevresel faktörlerin etkileri ile oluşan ve son olarak “Kimyasal” maddeler ile ahşabın yapısında değişime neden olan malzemelerin verdiği zararlardır. Bu başlıkları inceleyecek olursak;
Biyolojik bozulmaya neden olan zararlar;
-Bakteriler; nem miktarının fazla ve ıslak yüzeylerde çoğunlukla karşılaşılmaktadır. Bulunduğu malzemede renk ve koku değişimi meydana getirmektedir.
-Mantarlar; işlenmemiş ahşap malzemelerin içerisinde yer alması veya taşınma işlemi sırasında oluşan zararlılardır. Ahşabın parçalanmasına ve çürümesine neden olur bu yüzden malzemenin dayanıklılığı ve ömrü azalmaktadır.
-Böcekler; Fiziksel olarak ahşabın parçalanmasına neden olurlar. Kısa zamanda büyük hasarlar oluştururlar.
-Termitler; karınca türünden gelen termitler ülkemiz de fazla görülmemekle birlikte Amerika ve Avustralya’da sıkça rastlanmaktadır. Onlar için ideal bir yuva kaynağıdır.
-Deniz zararlıları; bu zararlı türleri daha çok sahil kenarında yer alan yapılarda, iskele ve teknelerde zarar oluşturmaktadır. Uzun dönemde zararları görülse de önlem alınmadı taktirde büyük hasarlar neden olur.
Termitler 
Tahtakuruları 
Bakteri oluşumu sonucunda renk değişimi
Fiziksel olarak bozulmaya neden olan zararlar;
-Yanma; her ne kadar ısı tutma kapasitesi yüksek bir malzeme olmasa da kolay olarak yanıcı bir madde olduğu göz ardı edilemez.
-Aşınma; fiziksel olarak ahşap üzerine verilen zararlardır. Kırma, çizme vb.
-Hava şartları; rüzgar, yağmur ve aşırı miktarda güneş ahşabın zaman içerisinde renginin değişmesine, biyolojik zararlılar için yaşam ortamı oluşmasına sebep olur.
Ahşap yanma olayı 
Dış koşulların ahşaba etkisi
Kimyasallar sonucunda oluşan zararlar;
-Kuvvetli asit ve bazlar; kuvvetli asit ve bazların uygulandığı bölgelerde dış yüzeydeki koruma önlemlerinin zarar görmesine, yapıda gözeneklerin oluşmasına ve yapısal olarak bozulmalara neden olmaktadır.
Ahşaba zarar veren bu etmenlere karşı ağacın kesiminden oluşturulan ürünün kullanım alanına kadar korunması için önemlidir.
Ahşap Koruma Yöntemleri Nelerdir?
Ahşap koruma yöntemlerini iki başlık altında inceleyecek olursak
- Basınç uygulanmadan yapılan yöntemler;
-Fırça ile sürme veya püskürtme; ahşap malzemenin üst yüzeyine uygulanan vernik veya boya gibi koruyucu maddelerin ağaç yüzeyine uygulanmasıdır. Kimyasal madde ağaç içerisine emdirilmelidir.
-Batırma; püskürtme ile aynı işleve sahip olsa işçilik ve zaman acısından daha uzun sürede gerçekleştirilmektedir. Bunlara benzer olarak ozmos ve difüzyon işlemleri de uygulanmaktadır.
- Basınç uygulanan yöntemler;
-Emprenye işlemi; basınç uygulanarak yapılan emprenye yönteminde kullanılacak odunun hücresi dolu ise suda çözünen emprenye maddeleri hücrenin tamamı kaplanırken , boş odun hücrelerinde daha çok yağlı bir yapıya sahip olan kimyasal maddelerin hücre çeperini kaplaması sağlanmalıdır.
Emprenye tankına alınan odunlar emperye maddesi basınç uygulamak odunun her yerine nüfus etmesi sağlanmalıdır. Emprenye ağaç malzemesinin biyotik ve abiyotik faktörlere karşı korurken, dayanımını arttıracak ve sürekliliğini sağlayacaktır. Doğal olarak dayanıksız materyallerinde dayanıklık kazanmasını sağlanmış olacaktır.
Emperye maddesinin kimyasal olarak zehir içermesi durumunda istenmeyen canlılara da zarar vermektedir. Bu yüzden Emprenye maddelerinde kimyasal olarak çevreye zarar vermemesi için kısıtlamalar oluşturulmuştur. Emprenye maddelerine örnek verecek olursak;
Yağ karakterli emperye maddeleri; Kreozot, Maden kömürü katranı, Linyit kömürü katranı, Odun katranı ve katran yağı
Organik çözücülü emperye maddeleri; Penteklorfenal,Metal naftenatlar, Bakır 8-kinolinot ,Organik kalay bileşenleri, Polifaz, kathon 930 vb.
Suda çözünen emperye maddeleri; Asit/Bakır/Kromat (ACC), Kromlu Çinko Klorür (CZC), Flüor/Krom/Arsenik/Fenol (FCAP), Bakır/Krom/Arsenik (CCA) , Amonyaklı Bakır Arsenik (ACA), Bakır/Krom/Arsenik (CCA) vb.
-Odun modifikasyonu; ise odunun hücre çeperi yapısının değiştirilmesidir. Yanı yapısında bulunan –OH grupları daha büyük hidrogruplara çevirtilmekte böylelikle ağaç artık bünyesine su alıp veremeyecektir. Bunun sonucunda çürümeye daha dayanıklı, su alımı az hava koşullarına daha dayanıklı ahşaplar elde edilmiş olacaktır.
Ülkemizde en çok odun modifikasyonu; termal modifikasyon yöntemi olan ısıl yöntemidir.
-Isıl yöntemi; ısıl yöntemi oduna kimyasala malzeme uygulanmadan sıcaklık uygulaması ile iyileştirilmesi hedeflenmektedir. Isıl işlem ağacın mantar ve böceklere karşı dayanıklı olmasını, düşük rutubeti içermesini sağlayarak termal yalıtım kabiliyetini artırır. En büyük avantajı ise tamamen doğal bir ahşap malzemem elde edilmiş olur. Dezavantajı ise ısıl işlem gören malzemem dayanıklılık acısından hassaslaşır bu yüzden taşıyıcı eleman olarak kullanılamaz.
Ahşap malzemeler çok eski dönemlerde ilkel yollarla koruma önlemleri alınsa da günümüzde teknolojiden faydalanılarak ileri düzeylere taşınmıştır. Ahşap ve plastik maddeleri bir araya getirilerek (ahşap derz) oluşturulan yeni ürünler su,rüzgara,güneşe daha dayanıklı maddelerle birleştirilerek elde edilmektedir.
Ahşap her ne kadar doğal malzeme olarak daha çok tercih edilse de koruma önlemi almak hem sağlık açısından hem de dayanıklılık acısından göz ardı edilemeyecek önlemlerdir.
KAYNAKÇA
- http://www.mobilyadergisi.com.tr/haber/ahsap-malzemenin-korunmasi-emprenye-ile-ilgili-sikca-sorulan-sorular
- Dizman.E , Ahşabın Dış Ortam Koşullarına Karşı Korunması ve Performansının Belirlenmesi, Yıldız Teknik Üniversitesi , İstanbul ,2014
Bu yazıyı okuyanlar için Editörün Önerdiği Diğer Yazılarımız:
