Bonsai Bakımı ve Evinize Yakışacak 7 Bonsai Bitkisi

”Bon-sai” kelimesi Japonca bir terimdir ve kelimenin tam anlamı olarak ”bir kaba ekilmiş ağaç” şeklinde tercüme edilmiştir. Bu sanat formunun bir kısmı, daha sonra Japon Zen Budizminin etkisi altında yeniden geliştirilen eski bir Çin bahçecilik uygulamasından türetilmiştir. Bin yılı aşkındır bilinen bonsai sanatının asıl amacı bir ağaç şeklinde doğanın minyatürünü tasarlamak ve doğanın gerçekçi bir tasvirini yaratmaktır. Bonsai bitkisi genetik olarak cüce değildir, herhangi bir ağaç türünü, tek olarak yetiştirmek için kullanılır.

Çinliler, yaklaşık 2000 yıl önce minyatür manzaralar oluşturmaya başladılar. Kamakura döneminde, Japonlar sanat formunu kopyaladılar ve o andan itibaren kendilerine özgü bir Japon stili ortaya çıktı. Japonlar, tüm manzaralar yerine tek tek ağaçların minyatürünü yetiştirmeye başladı. Bu ağaçlar bugün, bonsai olarak bildiğimiz bahçe sanatının bir örneğidir.

• 

• 

Bonsai Bakımı

Bonsai ağaçları genellikle bir iç mekan bitkilerinden daha hassas olsalar da, birkaç temel kural, bonsai bakımı için çok önemlidir. Bonsai bakımında sulamaya, gübrelemeye ve ağacınız için doğru konumu seçmeye özellikle dikkat etmelisiniz. Öncelikle, bonsai bitkisi için en uygun konumu bulmalısınız, ne tür bir ağaç olduğunu ve bir iç mekan veya dış mekan bitkisi olup olmadığını bilmeniz gerekiyor:

Bonsai Bakımı Püf Noktaları

• Ardıç, çam ve ladin ağaçları gibi en yaygın bonsai bitkisi türleri, dış mekan bitkileridir ve büyük muadilleri gibi mevsimlere maruz bırakılmalıdır.
• Açık bonsai (dış mekanda yetişen bonsai türleri) yaprak döken ağaçları da içerir, yani yapraklarının mevsimlerle değiştiği anlamına gelir. Bunlara akçaağaç, karaağaç, gingko ve akçaağaç türleri dahildir.
• Kapalı bonsai ağaçları (iç mekan bonsai türleri), yıl boyunca sabit sıcaklıklarda yaşayan tipik olarak subtropikal türlerdir. Bunlar arasında yeşim bitkileri (Crassula ovata) ve ficus türleri bulunur.

Bonsai Nasıl Sulanır?

Bonsai bakımında sulama işlemine başlarken, ağaçlarınızı tek tek gözlemlemelisiniz. Sulama konusunda, bonsaileri için belirli bir rutin izlemek pek mümkün değildir. Bitkinizin su isteğini anlamanın yolları var. Öncelikle toprağı kontrol etmelisiniz, toprağın kuru olduğunu hissettiğinizde tüm kök sitemini iyice ıslatmalısınız. Saksınızın alt drenaj deliklerinden su akana kadar sulamalı, birkaç dakika sonra bu işlemi tekrarlamalısınız.

Bonsai sulama işleminde dikkat etmeniz gereken unsurlar

• Sulamayı ince ağızlı bir sulama kabı ya da fıskiyeli bir sistem ile yapmalısınız ki toprak yıkanıp gitmesin.
• Kullanabileceğiniz en iyi su yağmur suyudur çünkü herhangi bir ilave kimyasal içermez, ancak zor bulunduğu için normal musluk suyu kullanımında herhangi bir sorun yoktur. 
• Bazı uzmanlara göre, suyu oda sıcaklığında kullanmanız öneriliyor, çünkü suyun toprağı soğutmaması gerektiğini düşünüyorlar.
• Bonsai bitkisinin kök kütlesinin tamamen ıslanması gerekiyor.

Bonsai Gübreleme ve Toprak İsteği

Bonsai bakımı yaparken büyüme mevsimi boyunca düzenli olarak gübreleme yapmak, bonsai bitkisinin hayatta kalması ve gelişmesi için çok önemlidir. Ağaçlar genellikle besin arayışında kök sistemlerini genişletirler fakat bonsailer ekildikleri nispeten küçük saksılarla sınırlı olduğu için, toprağın besin içeriğini düzenli bir şekilde yenilemek gereklidir. Bonsai bakımında subtropikal ağaç türleri genellikle iç mekanlarda yaşamalıdır ve bu türler mevsimsel değişiklikler yaşamazlar, ayrıca yıl boyunca büyürler. İç mekan bonsai türleri için sıvı bir gübre kullanabilirsiniz. Ürün ambalajında ​​belirtilen yönergeleri izleyerek, gübreleme görevini başarılı biçimde gerçekleştirmeniz mümkün.

Bonsai Bakımında Toprak Nasıl Olmalı?

Bonsai bitkisi için; parçacık bazlı, iyi yapılandırılmış, inorganik bir toprak, suyun hızlı bir şekilde tahliye edilmesini ve temiz havanın sürekli olarak toprağa girmesini sağlar. Yapısı olmayan sıkıştırılmış bir organik toprak, ağacınızın genel sağlığını bozan havalandırma ve drenajdan da yoksundur bu nedenle, kök çürümesine neden olacağı için bonsai bitkinizi öldürür. Bonsai toprağı karışımları için en yaygın bileşenler akadama, pomza, lav kayası, organik çömlekçilik kompostu ve kum olarak bilinen ince çakıllı yapıdaki toprak türleridir.

Bonsai Bitkisi Konumlandırma ve Işık İsteği

Bonsai bakımında iç mekan bonsai türleri için en uygun yer, güneye bakan bir penceredir. Ağacınızın sağlığı için aldığı ışık miktarının fazla olması, ağacınız için çok önemlidir. Pencereden sadece birkaç metre uzağa yerleştirildiğinde bile ışık yoğunluğu önemli ölçüde düşer ve bu durum ağacınızın büyümesini yavaşlatacaktır. Bakımlı gözüken bitkiler için iç mekan bonsai ağaçlarını gün boyunca sabit sıcaklıkta kalan bir yere yerleştirmelisiniz. Eğer bonsainizin tek tarafı güneş alıyorsa, saksıyı düzenli aralıklarla çevirmeli ve bitkinizin her yanını eşit derece ışığa maruz bırakmalısınız. Dış mekanda yetişen bir bonsai türüne sahipseniz, bonsai bakımı yaparken hangi iklimde yaşadığınıza bağlı olarak, devamlı dışarıda bırakabilirsiniz, ancak kış mevsiminde aşırı soğuklardan ve don olaylarından korumaya dikkat etmelisiniz.

Bonsai Bakımında Saksı Değişim İşlemi

Ne kadar sıklıkla saksı değiştirmeniz gerektiği konusu ise saksınızın boyutuna ve yine bonsainizin türüne bağlıdır. Hızlı büyüyen ağaçların iki yılda bir değiştirilmelidir fakat ağacınızın kök durumuna göre daha erken saksı değişimi de yapılabilir. Daha yaşlı ve daha olgun ağaçların her üç ila beş yılda bir saksı değişimi yapılması gereklidir. İlkbaharın başlarında ağacı saksısından dikkatlice çıkarın ve bonsainizin köklerini kontrol edin. Kök sisteminin etrafında, dönen kökleri görürseniz, bonsai bakımında saksı değişimi zamanı gelmiştir. Kökleri henüz toprağın içindeyse saksı değişimi için bekleyin ve bir sonraki baharda tekrar köklerini yeniden kontrol edin.

Bonsai Bitkisi Nasıl Şekil Alır ?

Bonsai bitkilerinin cüce tür olduğu bilgisi, yaygın ve yanlış bir bilgidir. Bu ağaçlar normal bitkilerdir ve çoğaltılabilirler, ancak onları minyatür boyutta tutabilmek için bazı teknikler bulunmaktadır. Bonsai bakımı yaparken bonsainize güzel bir şekil vermek isteyebilirsiniz. Bonsainin şekillendirilmesi için, düzenli budanma ve telleme gibi temel teknikler geliştirilmiştir.

Bonsai Budama İşlemi

Bonsai budama işlemi için, öncellikle bonsai ağaçlarının büyüme tarzında bilgi edinmek gerekiyor. Ağaçlar apikal baskınlık ile doğal büyüme eğilimdedirler. Bu durum, bitkinin ana gövdesinin, yan saplarından daha hızlı büyüdüğünü ifade etmektedir. Ağacın üst ve dış kısımlarının daha kapsamlı bir şekilde budanması gerekir, böylelikle ağacın büyümesini ve tasarımını kontrol edebilirsiniz.

Çam ve bazı iğne yapraklı türlerini; makasla budamak yerine, eliniz ile sıkıştırarak budamayı yapılmalısınız, aksi halde iğne yapraklı türlerde makas ya da keski kullanmak; kahverengi, ölü yapraklara yol açabilir. Bunun olmasını önlemek için, bitkinin budamak istediğiniz uç kısımlarını başparmağınız ile işaret parmağınız arasında tutup, dikkatlice çekerek bu işlemi gerçekleştirin. 

Bonsai Ne Zaman Budanır?

İç mekan bitkileri Mart ayından Eylül ayına kadar budanabilir. Dış mekan bonsai türleri ise yılın her ayında budanma şansına sahiptir. Şeklini aşan dalları ve sürgünleri, dal makası ya da normal kesicilerle budayabilirsiniz.

• 

• 

Bonsai Bitkisi Yaprak Dökme İşlemi

Bonsai budamasının bir başka yöntemi, bitkinin yapraklarını dökme işlemidir. Bu teknik, ağacın yapraklarının boyutunu küçültmek ve dallanmayı artırmak için kullanılır. Haziran ayları yaprak dökme işlemi için en uygun zamanlar diyebiliriz. Yaprakları dal makası ile yaprak saplarını bırakarak kesmelisiniz. Sağlıksız görünen ağaçlarınızda bu yöntemi uygulamayınız.

Bonsai Telleme Yöntemi

Bonsai tellenmesi adı verilen bu yöntem bakır veya alüminyum tel ile yapılır. Kullanılan tel, dalın veya gövdenin çapının yaklaşık 1/3’ü kadar olmalıdır. Ağacınızı tel yardımı ile şekillendirirken, her bir telin avantajlarını ve dezavantajlarını göz önünde bulundurmalısınız.

Bakır tel alüminyuma göre daha dayanıklıdır ve bu nedenle bu tel alüminyum tellere göre şeklini koruyabilir. Bakır teller, kontrol edilmezlerse dallara ve gövdeye zarar verebilir. Alüminyum telin kullanımı ise daha kolaydır ancak esneklik nedeniyle bakır tel kadar sağlam değildir. Özellikle alüminyum tel ile kablolama, bonsai sanatında henüz yeni deneyim yaşayanlar için daha uygundur. Her iki kablo da doğru biçimde uygulanırsa iyi bir sonuç ortaya çıkar. Bonsailerinizin sağlıklı kalmalarını sağlamak için, bitkilerinizi düzenli olarak kontrol edip, izlemelisiniz.

Yaprak döken ağaçlar ilkbaharın başlarında tellenir. İğne yapraklı ağaçlar sonbaharın sonlarında veya kışın başlarında tellenmelidir. Ayrıca bitkinize zarar vereceği için yeni sulanan bir bitkinizi tellememelisiniz.

Bonsai Bakımında Telleme Yöntemi Adımları

1. Ağaç gövdesi için kalın, dallar için ince teller seçmek doğru olacaktır.
2. Teli uygularken, kolu iki elinizle tutarak dala doğru bükün.
3. Hazır olduğunuzda, gövdeden başlayın ve ardından en kalın dallardan en inceye doğru ilerleyin. 
4. Kabloyu gövdeden ve dallardan dışarıya ya da gövdeden uca doğru bükün.
5. Ağacınızın dalını çok sıkı bağlamayın çünkü bitkiniz sürekli büyüyor.
6. Tellerin, bitkinin dal ve gövde kısımlarına sarılması, ağacın doğal olmayan şekilde büyümesine de rehberlik edecek, ağacın minyatürleşmesini yani bonsai olma yolunda ilk adımı sağlayacaktır.

Ölü Ağaç Etkisi: Jin ve Shari Tekniği

Bonsai bakımı yaparken bitkinize daha estetik görüntüler katmak isteyebilirsiniz. Jin, bonsai sanatında, ağacın üzerindeki bir dalın, kabuklarının soyulması ile o dalı kurumuş bir dala dönüştürerek ağacı yaşlı ve estetik gösterme tekniğidir. Shari ise ağacın gövdesinin bir kısmının kabuklarının soyulması yöntemi ile gövdeye, kurumuş gibi bir görüntü verilmesini sağlar. Jin ve shari tekniği, daha iyi bir görsellik sunmasından ötürü genellikle herdem yeşil türlere uygulanmaktadır. Minyatür anıt ağaç etkisi yaratan, ölü ağaç etkisi (deadwood) gerçekten bonsai sanatında inanılmaz bir görsel sunuyor.

Bonsai Bitkisinde Ölü Ağaç Etkisi Yaratma Videosu

Jin ve Shari Tekniği İle Oluşturulmuş Bonsai Örnekleri

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

En Güzel Bonsai Bitkisi Önerileri

Buraya kadar bonsai bakımının inceliklerinden, yetiştirme özelliklerinden, anlamından bahsettik. Şimdi ise evlerinize yakışacak en iyi bonsai bitki türlerini sizler için derledik. Bu bitkilerin bir kısmını iç mekanda kullanabilirken, bir kısımını ise dış mekanda kullanmak daha uygun olacaktır.

Japon Akçaağacı Bonsai

En uyumlu dış mekan bonsai ağaçlarından birisi, Japon akçağacı (Acer palmatum), sonbaharda harika renkler sunan ve yapraklarını döken bir ağaçtır. Çoğu bonsai bitkisi gibi ışık isteği yüksektir fakat öğle zamanlarında aşırı sıcaktan korumanız gerekir, böyle durumlarda gölgeye çekebilirsiniz. Yaprakları hızla büyüyen bu türün, iki yılda bir yaprakları budanmalıdır. Büyüme mevsimi sırasında su isteği fazladır bu nedenle büyüme döneminde toprağı iyi bir şekilde sulanmalıdır. Haftalık olarak düşük nitrojenli bonsai gübrelerinden kullanmanız gerekir. Şiddetli rüzgarlardan ve dondan korunmalıdır. Japon Akçaağacı Bonsai bakımı ülkemiz ikliminde biraz zor olabilir.

Ficus Bonsai

Ficus cinsi, bonsai sanatına yeni başlayanlar için en popüler iç mekan çeşitlerini barındırır. Çünkü bu bonsai bakımı diğer türlere göre daha kolaydır. Yaz aylarında hava sıcaklığı 15 °C’ nin üzerinde ise dışarıda bırakabilirsiniz fakat soğuk havalara karşı dayanıksız bir türdür. Tercihen tam güneş ışığı isteği bulunmaktadır. Yaz aylarında iki haftada bir, kışın ise -bonsai bitkisinin büyümesi durmazsa- dört haftada bir gübreleme yapmalısınız. Ağacın şeklini korumak için düzenli budamak gereklidir.

Ardıç Bonsai

Ardıç türleri iğne yapraklı ağaçlardır ve bonsai bitkisi olarak çok popüler bir türdür. Çünkü bu türün bonsai bakımı da kolaydır. Bu türlerin genel bakımı birbirine benzerdir. Gün boyu güneş alan bir yerde konumlandırmalısınız, kış aylarında -10 derece altına düştüğünde ağacı soğuktan korumanız gerekmektedir. Ardıç türleri, toprağın ıslaklığından hoşlanmayan bir tür olduğu için aşırı sulamaktan kaçınmalısınız.

Cotoneaster (Dağ Muşmulası) Bonsai 

Cotoneaster bonsai tülerinin çoğu, büyüme dönemi boyunca tam güneş isteği duyar ancak yazın yüksek sıcaklarda gölgeye alınmalıdır. Yazın su ihtiyacı fazladır, kışın ise kökleri nemli tutulmalıdır. Dikkat çekici renkte meyveleri bulunur, gösterişli bir türdür.

Citrus Bonsai

Harika kokusu, bembeyaz çiçekleri ve turuncu, sarı ya da yeşil renkte meyvelere sahip olan turunçgiller ailesinin minyatürü yani Citrus bonsai, Akdeniz iklimi bölgesinde yaşayanlar için, mayıstan eylül kadar dışarıda kalabilir. Kışın 10 °C altındaki sıcaklıklardan korunmalıdır.

Zeytin Bonsai 

Akdenizin ihtişamlı ve özgün türü, yaşamın ruhunu simgeleyen zeytin, tam güneş alan bir yerde yetiştirilmelidir. Zeytin bonsai bitkisi kış sıcaklığına ihtiyaç duyar, uygun nem ortamı önemlidir bu nedenle sera ortamında daha iyi yetişebilir.

Bougenvilla Bonsai 

Büyülüyeci pembe çiçeklerinin bir bedeli var. Bougenvilla bonsai her konuda aşırı hassas olması nedeniyle bakımı da zordur. Örneğin dinlenmiş ve klorsuz su ile sulanmalı, doğrudan güneşe maruz bırakılmamalıdır. Bakımı nispeten diğer türlere göre daha zor olsa da, bonsai bitkisi için harika bir türdür.

Her ağacın bir minyatürü yapılabilir bu nedenle bu liste daha uzar gider. Bonsai; gerçekten çok büyük emek ve bilgi birikimi isteyen bahçe sanatıdır. Ayrıca, yetiştirmek isteyenler bilgilere internet ortamında kolayca ulaşabilirler. Hepsi birbirinden harika bonsailerle yaşamanın da bir bedeli var tabii ki. Ağacınızla ilgilenmeniz gerekiyor. Düzenli bakımı yapılır ve isteklerini yerine getirebilirseniz sizinle yaşamaya devam edecektir.

Eğer satın aldığınız ya da size hediye edilmiş bir bonsainiz varsa bakımını asla ihmal etmeyin. Bonsai bitkisi yetiştirmek isteyenler ya da merak salanlar için, çok derin ve uzun bir yol, denemesi büyük bir macera. Yaşam, cennet ve doğanın mükemmel birleşimi: Bonsai Sanatı.