Wollemi Çamı: Tarih Öncesi Çağların Yeni Keşfedilen Bitkisi

23 Kasım 2020 2955 kez okundu Okuma süresi: 4dk, 39sn

Hızlı Git

1994 yılındaki keşfinden öncesine kadar sadece fosil kayıtlardan bilinen, dinozorların yaşadığı çağlardan günümüze kadar varlıklarını sürdürebilmiş, dünya üzerinde sadece 100 kadar kalmış, Avustralya yangınından kıl payı kurtarılmış olan ve bir gezi sırasında yanlışlıkla keşfedilen bir güzellikten bahsedeceğiz bugün, Bitkiler Aleminin Dinozoru:

Wollemi Çamı

Wollemia nobilis’in Keşfi

Milyarlarca yıldır var olan bu ağaç türüyle, 1994 yılında tanışıldı. NSW Ulusal parklar kurucusu olan David Noble’ın, Avurstralya’ da Sidney’ in hemen yakınlarında Wollemi ormanlarında helikoptere halatla tırmanma antrenmanları yaparken karşısında garip, bir o kadar da devasa çamlar gören Noble, kısa bir süre sonra buranın aslında bir kanyon olduğunu fark ediyor. Kanyondaki bu ağaçlar, eğrelti otu benzeri yaprakları ve tuhaf yumrulu kabukları ile çevredeki yeşilliklerin üzerinde yükseliyordu.

wollemi çamı'nın kaşifi david noble — Wollemi Çamı’nın Kaşifi David Noble

Noble, bu ağacı ilk başta çama benzetmiş fakat daha sonra farklı bir tür olma ihtimaline karşın dalından bir örnekle Sİdney’deki botanik taksonomistlerine götürmüş. Araştırmalar sonucunda, bunun tahmin edildiği gibi hiçbir ağaç türüne benzemediği anlaşılmış ve daha sonra ağaca Wollemia nobilis ismi verilmiştir. Wollemia cins adı ismini Wollemi Milli Park’tan almıştır. Sözlük anlamına bakıldığında ise Aborijin dilinde “etrafına bak, gözlerini açık tut ve gözlemle” anlamına geldiğini görüyoruz. Tür adı olan “nobilis” ise ağacın özelliklerini barındırmasının yanı sıra kaşifi David Noble’ı ithafen bu isimlendirme yapılmıştır.

Bulunduktan sonra, 2019-2020 sezonunda Wollemi Milli Parkı’nın çoğunluğunu yakan bir orman yangını tarafından tehdit altındaydı ancak IUCN tarafından Tehdit Altındaki Türler listesine alınan Wollemi çamları, askeri tarz bir yangın söndürme operasyonu ile kurtarılmıştır.

Wollemi Çamı Genel özellikleri

Literatürde Wollemi çamı olarak bilinir ve Araucariaceae (arokaryase) familyasına aittir. W. nobilis cinsin 1994’te Sidney’de bulunmuş olan tek türüdür.
Uzunluğu 40 metre, yarıçapı ise 1.2 metreye kadar uzayabilen her dem yeşil, kozalaklı bir ağaçtır.
Yaşlandıkça; gövdelerinin kabuklarında, çikolatalara benzeyen yumrular oluşmaya başlar.
Dallanma biçimi, kendine özgü olup ana yapıyı oluşturan tüm dalları gövdeden çıkar ve o dallardan büyüyen yanal dalları yoktur. Ayrıca dalları kuzeni maymun çıkmazı ağacı (Şili arokaryası) gibi helezonik biçimde sıralanır.Bu onun en belirgin özelliğidir.

Soğuk aylarda, Wollemi çamı hareketsizleşir ve büyüyen tomurcukları ilgi çekici, beyaz renkte, cilalı ve pembe çizgili bir örtüyle kaplanır. Bu; tomurcukları donmaya karşı korumada etkili olur. Bahar geldiğinde ise bu örtüler kaybolur ve yeniden tomurcuklar patlar. Her büyüme evresinde dallardaki tomurcuklar silkelenip, elenir ve böylece dallar üzerinde değişik bölümler oluşur bu durumda söz konusu çamın kaç yaşında olduğu hesaplanabilir.

Bu yazı da ilginizi çekebilir: Andezit Taşı Nedir? Andezit Taşı Kullanımları

Yapraklarının 3-8 cm uzunluğunda ve 2-5 mm genişliğinde, düz doğrusal bir yapısı vardır. Genç bireylerin yaprak rengi önceleri elma yeşili, olgunlaşma evresinde ise mavi- yeşildir. Ancak soğuk aylarda bazen gümüşi bir renk de alabilir.
Dişi ve erkek kozalağı aynı ağaç üzerinde barındırır ve kozalaklar yaklaşık olarak ağaç 9 yaşından itibaren oluşmaya başlar. Olgunlaşınca da rüzgar yoluyla tozlaşır. Tohumlar yuvarlak dişi kozalaklar tarafından, polenler ise uzun erkek kozalak tarafından üretilir.

Yetişme Koşulları

İlk başlarda Wollemi çamları hakkında sadece bulunduğu kanyonun ortam koşulları bilinmekteydi daha sonra Milli Park dışında da dikilen ağaçlar üzerinde yapılan incelemeler sonucunda, sıcaklığın -5℃’den daha düşük olduğu bölgelerde ve sıcaklığın 45 ℃’den daha fazla olduğu koşullara dayanabildikleri anlaşılmıştır. Ayrıca ışığın fazla, toprağın asidik olduğu ortamlarda hızlı büyürler.

Bazı Wollemi çamlarının, verandalarda ya da küçük saksılarda yavaş bir şekilde yetiştikleri biliniyor. Soğukta ve sıcakta hayatta kalma yeteneklerine rağmen, gövde üzerindeki dalları hızlı bir şekilde döküldüğü için Wollemi çamları, ideal sokak ağaçları değildir.

Klonlanması

Nesli tehlike altında olan Wollemi çamı bugün Avustralya’da sıkı koruma altındadır ve söylenene göre yeri gizli tutulur hatta kanyonun dışına ağacı bulmak için gelmeye kalkanlara cezai işlem uygulanır.

İlk klon, dendrolojisini tanımlayan ilk araştırmacı Dr. John C.G. Banks’e ithaf edilmiş olup koruma altına alınmış ve yerine dikilmiş. Dünyada farklı botanik bahçelerinde ve arboretumlarında da koruma amaçlı yetiştirilmeye başlanmıştır. 2006 yılında, Queensland’daki resmi fidanlıktan çok sayıda klonlanmış Wollemi çamı fidesi piyasaya sürülmüştür.

Ayrıca Türkiye’de de bulunabilen Wollemi çamı, Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi’nde getirilmiş ortama uyum sağlayıp büyüdükten sonra da sergiye açılmıştır.